Το ΕΣΥ μας «κλέβει» 3 χρόνια ζωής

07/10/2009  (ΕΘΝΟΣ)

Τρία επιπλέον χρόνια θα προσέθετε στο προσδόκιμο επιβίωσης των Ελλήνων η καλύτερη λειτουργία του δημόσιου συστήματος Υγείας.

Γραφειοκρατία, αναποτελεσματικότητα, ελλιπής χρηματοδότηση, ανισότητες και κακός προγραμματισμός από την πλευρά της πολιτείας υποχρεώνουν τους Ελληνες να πληρώνουν από την τσέπη τους και να «λαδώνουν» για υπηρεσίες, οι οποίες έπρεπε να παρέχονται δωρεάν.

Δεν είναι τυχαίο ότι η δυσαρέσκεια των πολιτών βρίσκεται στα ύψη, ενώ το μοντέλο χρηματοδότησης της Υγείας στην Ελλάδα συγκρίνεται με εκείνο των ΗΠΑ, όπου δεν υπάρχει ΕΣΥ!

Τη δεινή αυτή εικόνα περιγράφουν σε πρόσφατη ανάλυση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), με τίτλο «Βελτιώνοντας την αποδοτικότητα του συστήματος Υγείας στην Ελλάδα». Την ανάλυση υπογράφουν ο αναπληρωτής καθηγητής του Παντείου κ. Χαράλαμπος Οικονόμου και ο υπεύθυνος του τμήματος για την Ελλάδα του ΟΟΣΑ κ. Κλοντ Τζιόρνο.

Οι δύο επιστήμονες επισημαίνουν ότι οι δείκτες υγείας της χώρας μας είναι πάνω από τον μέσο όρο των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ. Εκφράζουν, ωστόσο, πολλές επιφυλάξεις, καθώς στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη στατιστικών στοιχείων. Η αποτελεσματικότητα του συστήματος -τονίζουν- έχει σημαντικά περιθώρια να βελτιωθεί. Αν η αποδοτικότητά του φτάσει στα επίπεδα των προηγμένων χωρών, θα αυξηθεί έως κατά τρία χρόνια το προσδόκιμο επιβίωσης.

Η σχετικά καλή εικόνα που αποδίδουν στη χώρα μας οι αριθμοί, δεν αποτυπώνει τα όσα βιώνουν και προσδοκούν οι πολίτες. Η δυσαρέσκεια των Ελλήνων έχει καταγραφεί από σειρά ερευνών και είναι πιο έντονη σε σύγκριση με άλλες χώρες.

Παρά τις πολλές απόπειρες μεταρρυθμίσεων που έγιναν τα τελευταία 15 χρόνια, το δημόσιο σύστημα εμφανίζει αδυναμία να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών. Το μεγαλύτερο πρόβλημα προκύπτει από την έλλειψη συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

Ελάχιστοι είναι οι πόροι που διατίθενται στη χώρα μας για την πρόληψη. Το 12% των παιδιών δεν έχουν εμβολιαστεί κατά της διφθερίτιδας και του τετάνου, ενώ δεν υπάρχουν συστηματικά προγράμματα για την πρόληψη ασθενειών, οι οποίες σχετίζονται με τον τρόπο ζωής.

Αγχος και δυσαρέσκεια προκαλούν στους Ελληνες οι συχνές πληρωμές για υπηρεσίες υγείας.

Αν και το σύστημα έχει σχεδιαστεί να εγγυάται την ελεύθερη πρόσβαση στις υπηρεσίες, πάνω από το 38% των συνολικών δαπανών για την Υγεία είναι ιδιωτικές, ποσοστό το οποίο αντιστοιχεί στο 3,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).

Από την πλευρά του, το κράτος συμμετέχει στην Υγεία με ποσά τα οποία αντιστοιχούν μόλις στο 5,6% του ΑΕΠ, ποσοστό το οποίο είναι από τα χαμηλότερα στον ΟΟΣΑ. Η έλλειψη επαρκούς κρατικής χρηματοδότησης και οι πολλές πληρωμές απευθείας από τους πολίτες αυξάνουν τα ελλείμματα του συστήματος σε ό,τι αφορά την ισότητα πρόσβασης στις υπηρεσίες Υγείας. Το πρόβλημα της ανισότητας επιδεινώνεται από τις λεγόμενες «άτυπες πληρωμές», το γνωστό σε όλους «φακελάκι». Τα ποσά αυτά καταβάλλονται από ασφαλισμένους, προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες.

Η αύξηση των ιδιωτικών δαπανών εντείνουν τις ανισότητες. Η χρήση ιδιωτικών νοσοκομείων γίνεται κυρίως από τα εύπορα νοικοκυριά και όσους έχουν ιδιωτική ασφάλιση. Η πιθανότητα επίσκεψης σε ιδιώτη γιατρό είναι κατά 50% έως 80% μεγαλύτερη στα εύπορα νοικοκυριά, σε σύγκριση με εκείνα που έχουν μέσο εισόδημα ή βασική εκπαίδευση.

ΥΣΤΕΡΟΥΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ
Μικρή πρόοδος στη μείωση της θνησιμότητας

Πενιχρά είναι τα οφέλη της Ελλάδας στον προσδόκιμο χρόνο επιβίωσης και τη μείωση των χαμένων ετών ζωής που μπορούν να προληφθούν (ατυχήματα, καρδιαγγειακά). Τα τελευταία 15 χρόνια, η χώρα μας υστερεί σε πρόοδο στους συγκεκριμένους τομείς, σε σύγκριση με τις άλλες χώρες του ΟΟΣΑ.

Βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο, παρά την αύξηση των συνολικών δαπανών Υγείας. Το στοιχείο αυτό αναδεικνύει τα προβλήματα αποδοτικότητας του συστήματος, υπογραμμίζουν οι δύο επιστήμονες.

Στη μελέτη επισημαίνεται ότι τα βήματα προόδου που έγιναν στα τέλη της δεκαετίας του 90 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 για τη μείωση της θνησιμότητας, ήταν σχετικά μικρά, σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα, κυρίως για τους άνδρες.

Η Ελλάδα -σημειώνεται- έχει σημειώσει τη μικρότερη πρόοδο στα αποτελέσματα στον χώρο της Υγείας, παρά την ταχύτερη αύξηση των δαπανών που έγιναν στο ίδιο διάστημα. Καθοριστικό ρόλο στην ύπαρξη των εν λόγω προβλημάτων διαδραματίζει η περιορισμένη αποτελεσματικότητα του δημόσιου συστήματος Υγείας.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα προβλήματα θα ενταθούν, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για υπηρεσίες περίθαλψης, αλλά και λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, η οποία είναι ιδιαίτερα έντονη στην Ελλάδα. Οι δαπάνες Υγείας εκτιμάται ότι θα αυξηθούν σημαντικά και θα φτάσουν στο 9,2% έως 12% του ΑΕΠ, έως το έτος 2050.

Το δημόσιο σύστημα δεν φαίνεται ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις διογκούμενες ανάγκες, καθώς εμφανίζει μία κατακερματισμένη οργάνωση, η οποία καθιστά δύσκολη τη διαχείριση. Την ίδια ώρα, διαφορετικά υπουργεία παρέχουν υπηρεσίες περίθαλψης, εντείνοντας τη γραφειοκρατία και την έλλειψη συντονισμού.

ΣΤΟ 40% ΦΤΑΝΕΙ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ
Τεράστιες είναι οι ανισότητες του συστήματος στη στελέχωσή του. Ο αριθμός των εκπαιδευόμενων επαγγελματιών Υγείας εξαρτάται περισσότερο από τους πόρους που διαθέτει το υπουργείο Παιδείας και πολύ λιγότερο από τις πραγματικές ανάγκες του συστήματος σε προσωπικό και υπηρεσίες. Ο αριθμός των γιατρών και οδοντιάτρων είναι -αναλογικά- πολύ υψηλός σε σύγκριση με άλλες χώρες, την ώρα που ο αριθμός του νοσηλευτικού προσωπικού είναι ελάχιστος. Με βάση κάποιες εκτιμήσεις, η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού στο ΕΣΥ αναλογεί στο 40% των συνολικών θέσεων. Ακόμη κι αν καλυφθούν τα κενά αυτά, η αναλογία των νοσηλευτών στον πληθυσμό των επαγγελματιών Υγείας θα έφτανε στο 4,7%, ποσοστό το οποίο υστερεί σημαντικά σε σύγκριση με το αντίστοιχο των άλλων χωρών (9,5%).

Στον αντίποδα, η Ελλάδα εμφανίζει πολύ χαμηλή αναλογία γενικών γιατρών, σε σχέση με τους γιατρούς όλων των άλλων ειδικοτήτων. Το 2006, μόλις το 2,5% των Ελλήνων γιατρών είχαν την ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής.Μεγάλες είναι οι ανισότητες και με γεωγραφικά κριτήρια. Παρά τον σημαντικό αριθμό των γιατρών, μόνο το 5% εργάζονται σε αγροτικά ιατρεία ή μονάδες μακριά από το κέντρο, όπου κατοικεί το 25% του ελληνικού πληθυσμού.

ΕΠΙΦΥΛΑΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
Οι αριθμοί για την Υγεία δίνουν μια... μαγική εικόνα

«Μαγική» ενδέχεται να είναι η εικόνα για την κατάσταση της υγείας του ελληνικού πληθυσμού. Με βάση τους αριθμούς, η αποτελεσματικότητα του ΕΣΥ βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με τον μέσο όρο των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ.

Σχετικά αποτελεσματικό εμφανίζεται το δημόσιο σύστημα Υγείας και στους δείκτες που σχετίζονται με παράγοντες του τρόπου ζωής.

Οι δαπάνες Υγείας είναι, επίσης, συγκρίσιμες με τα ισχύοντα διεθνώς, ενώ το επίπεδο υγείας του ελληνικού πληθυσμού είναι συνολικά καλύτερο από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Πάνω από τον μέσο όρο είναι και το προσδόκιμο επιβίωσης. Οι δύο επιστήμονες, ωστόσο, εκφράζουν επιφυλάξεις σχετικά με το κατά πόσο οι αριθμοί αυτοί αποδίδουν την πραγματική εικόνα. Στηρίζουν τις επιφυλάξεις τους στην έλλειψη στατιστικών στοιχείων, αλλά και στα υψηλά ποσοστά δυσαρέσκειας των πολιτών.

Η Ελλάδα -τονίζουν- είναι μία από τις ελάχιστες χώρες-μέλη του Οργανισμού, η οποία δεν έχει υιοθετήσει το προτεινόμενο σύστημα λογαριασμών υγείας. Αυτό έχει επίπτωση όχι μόνον στην ποιότητα των στοιχείων της, ενώ -σε ορισμένες περιπτώσεις- δεν μπορούν να αναδειχθούν οι ελλείψεις του συστήματος.